Wat gebeurt er eigenlijk als je geeuwt?
Iedereen doet het elke dag: geeuwen. Vaak denk je dat het komt doordat je moe bent, maar je geeuwt ook als je je verveelt, zenuwachtig bent of juist net wakker bent. Wat gebeurt er dan precies in je lichaam als je zo'n diepe ademhaling met open mond maakt?
Bij een geeuw haal je in één keer veel lucht naar binnen. Je mond gaat wijd open, je longen vullen zich en vaak rek je je spieren tegelijk even uit. Je hartslag kan kort iets omhoog gaan en je ogen kunnen zelfs een beetje tranen. Het lijkt een simpel gebaar, maar er gebeurt best veel in je lijf.
Is geeuwen om extra zuurstof binnen te krijgen?
Lang is gedacht dat we geeuwen omdat we extra zuurstof nodig hebben. Als je moe bent, zou je minder diep ademhalen en daardoor minder zuurstof binnenkrijgen. Een geeuw zou dat dan moeten compenseren door in één keer veel lucht naar binnen te zuigen.
Onderzoek laat echter zien dat dit verhaal niet helemaal klopt. Mensen die extra zuurstof inademen, geeuwen niet minder. En als er juist meer koolstofdioxide in de lucht zit, gaan mensen ook niet opeens veel meer geeuwen. De link tussen geeuwen en zuurstof blijkt dus zwakker dan vroeger werd gedacht.
Geeuwen als koelmechanisme voor de hersenen
Temperatuur in je hoofd
Een andere populaire verklaring gaat over temperatuur. Je hersenen werken het best binnen een klein temperatuurbereik. Worden ze iets warmer, dan kan je concentratie afnemen en kun je je slomer voelen. Sommige wetenschappers denken dat geeuwen helpt om je hersenen weer een beetje af te koelen.
Bij een geeuw stroomt er frisse lucht langs je gehemelte en in je keel. Ook verandert de bloedstroom in je hoofd en nek. Dat zou samen kunnen zorgen voor een klein beetje afkoeling. In onderzoeken is gezien dat mensen vaker geeuwen als de omgevingstemperatuur stijgt naar een niet-comfortabele warmte.
Wanneer zie je dit vooral?
Je merkt het misschien zelf: je geeuwt vaak als je in een warme, benauwde ruimte zit, bijvoorbeeld in een volle trein of vergaderruimte. Je bent dan niet per se extreem moe, maar je voelt je wel loom en minder scherp. Dat past goed bij het idee dat je lichaam probeert de balans in je hersenen weer te herstellen.
Waarom is geeuwen zo aanstekelijk?
Een ander raadsel: waarom moet je soms geeuwen als je iemand anders ziet geeuwen, of zelfs als je alleen maar aan geeuwen denkt of erover leest? Dit noemt men aanstekelijk geeuwen. Het komt niet alleen bij mensen voor, maar ook bij sommige dieren, zoals apen en honden.
Sommige onderzoekers denken dat het te maken heeft met verbondenheid en inlevingsvermogen. Mensen die sterker reageren op emoties van anderen, lijken ook gevoeliger te zijn voor aanstekelijk geeuwen. Het kan een soort onbewuste manier zijn waarop groepen hun waakzaamheid en ritme op elkaar afstemmen.
Moet je je zorgen maken om veel geeuwen?
In de meeste gevallen is geeuwen volkomen onschuldig. Het kan simpelweg betekenen dat je lichaam aangeeft dat je moe bent, je je verveelt, of dat je hersenen wat afkoeling nodig hebben. Geeuw je vooral 's avonds laat, 's ochtends vroeg of tijdens saaie momenten, dan is dat heel normaal.
Geeuw je echter extreem vaak, samen met andere klachten zoals hevige vermoeidheid, duizeligheid, kortademigheid of pijn op de borst, dan is het verstandig om een huisarts te raadplegen. Meestal is er niets ernstigs aan de hand, maar het kan soms wijzen op een onderliggende aandoening waarvoor onderzoek nodig is.
Voor de meeste mensen geldt: geeuwen is gewoon een alledaagse lichaamsreactie waar nog niet alle geheimen van zijn ontrafeld. Maar de volgende keer dat je gaapt zonder echt moe te zijn, weet je dat je lichaam waarschijnlijk druk bezig is jouw hersenen in balans te houden.
