De betekenis van 'appels met peren vergelijken'
De uitdrukking 'appels met peren vergelijken' wordt vaak gebruikt in de Nederlandse taal om aan te geven dat twee dingen vergeleken worden, terwijl ze eigenlijk te verschillend zijn om er een eerlijke vergelijking van te maken. Het gezegde haalt zijn kracht uit het gegeven dat appels en peren allebei fruit zijn, maar toch duidelijk verschillend qua smaak, structuur en uiterlijk. Zo is het ook met veel onderwerpen die ogenschijnlijk overeenkomsten vertonen, maar in feite fundamenteel uiteenlopen.
Wanneer gebruik je deze uitdrukking?
Je gebruikt deze uitdrukking wanneer iemand twee situaties, producten of gebeurtenissen met elkaar vergelijkt, terwijl die eigenlijk niet vergelijkbaar zijn. Stel dat iemand het klimaat in Nederland vergelijkt met dat van Spanje, dan zal iemand al snel zeggen: "Ja, maar dat is appels met peren vergelijken." Want hoewel het over het weer gaat, zijn de omstandigheden, ligging en invloeden geheel verschillend.
Een voorbeeld uit het dagelijks leven
Denk aan twee verschillende opleidingen die iemand vergelijkt: de ene is theoretisch van aard, zoals rechten, terwijl de andere een praktijkgerichte opleiding betreft, zoals bouwkunde. Hoewel beide opleidingen in het onderwijs vallen, zijn de inhoud, aanpak en leerdoelen erg verschillend. Vergelijken wie van de twee studenten het 'zwaarder' heeft, is dan appels met peren vergelijken.
Spreekwoordelijk nut in gesprekken
Het gebruik van deze uitdrukking helpt vaak om onzinnige of oneerlijke vergelijkingen te herkennen en te benoemen. In discussies kan het een manier zijn om aan te geven dat de vergelijking niet opgaat of dat de argumentatie zwak is. Het is dus niet alleen een leuke woordcombinatie, maar ook een krachtig taalkundig hulpmiddel in gesprekken en discussies.
De herkomst van de uitdrukking
Hoewel niet exact bekend is wanneer de uitdrukking voor het eerst gebruikt werd, komt ze al honderden jaren voor in het Nederlands. Ook andere talen hebben een soortgelijk spreekwoord. In het Engels zegt men bijvoorbeeld "comparing apples and oranges", wat exact dezelfde betekenis heeft. Dit toont aan dat het idee van ongelijksoortige vergelijkingen universeel is en in meerdere culturen voorkomt.
Waarom de uitdrukking zo bekend is
Het beeld van appels en peren is eenvoudig en herkenbaar voor vrijwel iedereen. Daardoor is de uitdrukking makkelijk te begrijpen en toe te passen, zelfs voor kinderen. Daarnaast roept het meteen een visueel beeld op, wat het krachtiger maakt dan een abstracte toelichting. Juist dat maakt het tot een van de bekendere uitdrukkingen in onze taal.
Samenvattend gebruik
Gebruik deze uitdrukking wanneer je merkt dat iets of iemand twee zaken vergelijkt die in de kern te verschillend zijn om eerlijk te beoordelen. Of het nu in een zakelijke context is, tijdens een gesprek met vrienden of in een journalistiek artikel, 'appels met peren vergelijken' blijft een tijdloze, doeltreffende manier om een onterechte vergelijking aan te kaarten.
