De bijzondere geur na een zomerse bui
Iedereen kent het: het begint net te regenen na een droge periode en ineens ruikt de lucht anders. Frisser, schoner en voor veel mensen zelfs heel prettig. Toch is het best een vreemd idee dat water, dat zelf nergens naar ruikt, zo’n herkenbare geur kan veroorzaken. Die typische lucht na regen heeft zelfs een naam gekregen: petrichor.
Op folderaar.nl leggen we alledaagse dingen op een begrijpelijke manier uit. De geur van regen is daar een goed voorbeeld van. Het lijkt gewoon, maar er zit verrassend veel natuurkunde en scheikunde achter.
Wat is petrichor precies
De term petrichor is bedacht door twee Australische onderzoekers in de jaren zestig. Ze zochten een naam voor de geur die ontstaat wanneer regen op droge grond valt. Het woord komt uit het Grieks: petra betekent steen en ichor is het goddelijke bloed dat volgens de mythologie door de aderen van de goden stroomde. Met andere woorden: de “essentie” die uit de aarde lijkt vrij te komen.
Belangrijk om te weten is dat petrichor geen enkelvoudige stof is. Het is een combinatie van verschillende geurtjes die samen dat ene, herkenbare effect geven. Die mix ontstaat door planten, bacteriën en zelfs door de manier waarop regendruppels met de grond botsen.
De rol van bacteriën in de grond
Geosmine: een kleine stof met een sterke geur
In de bodem leven miljarden bacteriën. Een bekende groep daarvan heet actinobacteriën. Deze organismen maken een stof aan die geosmine wordt genoemd. Geosmine heeft een zeer sterke, aardse geur. Al bij extreem kleine hoeveelheden kan de mens het al ruiken.
Wanneer de bodem na een droge periode weer nat wordt, komt geosmine vrij in de lucht. Regen helpt daarbij: vallende druppels slaan als het ware kleine belletjes lucht uit de grond los. In die belletjes zitten moleculen geosmine, die vervolgens opstijgen en door onze neus worden opgevangen.
Waarom we zo gevoelig zijn voor deze geur
Wetenschappers denken dat onze gevoeligheid voor geosmine een evolutionaire reden heeft. De geur wijst namelijk op vocht en op plekken waar mogelijk voedsel groeit. In een tijd waarin mensen nog afhankelijk waren van het vinden van water en planten in de natuur, was dat een belangrijk signaal. Dat sterke reukvermogen hebben we nog steeds.
Planten en oliën op droge grond
Naast bacteriën spelen ook planten een rol. In droge periodes scheiden sommige planten olieachtige stoffen uit die in de grond en op stenen terechtkomen. Wanneer de eerste druppels vallen, lossen die oliën een beetje op en worden ze verneveld in de lucht.
Die plantaardige oliën mengen zich met de geur van geosmine en andere bodemdeeltjes. Het resultaat is de complexe, soms wat kruidige geur die je vooral ruikt als het na een lange droge periode weer eens goed regent.
Waarom regen in de stad anders ruikt
Niet overal ruikt regen hetzelfde. In een bos is de geur vaak dieper en groener, omdat er meer planten, bladeren en aarde aanwezig zijn. In de stad mengt de regenlucht zich met uitlaatgassen, asfalt en beton. Daardoor kan de geur scherper zijn of minder “natuurlijk” aanvoelen.
Toch speelt hetzelfde principe: regendruppels slaan geurmoleculen los van oppervlakken en brengen ze in de lucht. Of dat nu aarde, bladeren, steen of asfalt is, maakt uit voor de precieze geur die je uiteindelijk ruikt.
Waarom de geur vaak snel weer verdwijnt
De geur na regen is meestal het sterkst bij de eerste druppels. Zodra het langer doorregent, spoelen veel van de geurstoffen weg of worden ze verdund. Bovendien raakt de lucht zelf verzadigd met vocht, waardoor geurmoleculen zich anders verspreiden. Daardoor heb je even dat intense moment van “het ruikt naar regen”, waarna het langzaam afzwakt.
De volgende keer dat je die vertrouwde lucht opvangt, weet je dus dat je eigenlijk een mix van bacteriën, planten en regendruppels ruikt. Een alledaags wondertje, gewoon in je eigen straat.
