De bijzondere geur van oude boeken uitgelegd
Iedereen die wel eens in een kringloopwinkel of een oud archief is geweest, kent het: die typische geur van oude boeken. Veel mensen vinden het een fijne, nostalgische geur, maar wat ruik je eigenlijk precies? En is het wel gezond om dat in te ademen?
De geur van oude boeken ontstaat door de materialen waaruit een boek is gemaakt. Papier, inkt en lijm bevatten allerlei stoffen die langzaam veranderen naarmate het boek ouder wordt. Die afbraak levert kleine deeltjes en gassen op die jij uiteindelijk ruikt.
Wat gebeurt er met papier als het ouder wordt
Oud papier is meestal gemaakt van houtpulp. In hout zit lignine, een stof die het hout stevig maakt. Onder invloed van zuurstof, licht en vocht breekt lignine langzaam af. Bij dat proces komen allerlei verbindingen vrij, zoals aldehyden en organische zuren. Deze stoffen geven de herkenbare, licht zoete en soms wat muffe geur.
Ook de lijm in de rug van het boek en de inkt op de pagina’s verouderen. Zij dragen hun eigen geurtjes bij. Omdat ieder boek weer anders is qua materiaal en opslag, ruikt geen twee oude boeken precies hetzelfde.
Is de geur van oude boeken slecht voor je
Vluchtige organische stoffen
De geur van oude boeken bestaat uit vluchtige organische stoffen, vaak afgekort als VOS. Dat zijn kleine moleculen die gemakkelijk in de lucht terechtkomen. In hoge concentraties kunnen sommige VOS de ogen, neus of keel irriteren. Bij oude boeken gaat het meestal om lage concentraties, zeker in een normale woonkamer.
Voor de meeste gezonde mensen is het ruiken aan een oud boek dan ook niet gevaarlijk. Je staat er maar kort met je neus boven en de hoeveelheid stoffen is klein. Vergelijk het met de geur van vers gezaagd hout of een nieuw tijdschrift: je ruikt iets, maar dat betekent niet direct dat het ongezond is.
Wanneer moet je oppassen
Er zijn wel situaties waarin je wat voorzichtiger kunt zijn. Sommige oude boeken hebben schimmelplekken, vooral als ze vochtig zijn opgeslagen. Schimmelsporen kunnen bij mensen met astma of allergieën klachten geven, zoals hoesten, benauwdheid of tranende ogen. In dat geval is het beter het boek te laten drogen, schoon te maken of zelfs weg te doen als het erg beschadigd is.
Ook in slecht geventileerde ruimtes met heel veel oude boeken, zoals sommige archiefruimtes, kan de lucht wat zwaar aanvoelen. Dan helpt het om vaker te luchten of een raam open te zetten.
Zo geniet je veilig van je oude boeken
Wil je zonder zorgen van je oude boeken blijven genieten, dan kun je een paar simpele dingen doen. Bewaar je boeken op een droge plek, niet direct in de volle zon. Zorg voor af en toe wat frisse lucht in de kamer waar je boekenkast staat. Zie je schimmel, maak het boek dan voorzichtig schoon of vraag advies bij een boekbinder of restaurator.
Voor de meeste mensen is de geur van oude boeken vooral iets moois: een combinatie van herinneringen, geschiedenis en een beetje scheikunde. Met een beetje gezond verstand kun je er nog jaren veilig van blijven genieten.
