Wat gebeurt er eigenlijk als je gaapt
Iedereen doet het elke dag: gapen. Vaak denk je dat je alleen gaapt als je moe bent, maar toch betrap je jezelf er ook op tijdens een spannend gesprek of juist midden op de dag. Wat gebeurt er dan precies in je lichaam en brein als je gaapt, terwijl je je helemaal niet slaperig voelt?
Bij een gaap haal je diep adem, je mond gaat wijd open, je longen vullen zich met lucht en je spieren in je gezicht en hals spannen kort aan. Daarna adem je langzaam weer uit. Dat lijkt simpel, maar er gebeurt op de achtergrond veel meer dan je merkt.
Gapen en je hersenen
Een veelgehoorde uitleg is dat je gaapt om meer zuurstof binnen te krijgen. Toch laten onderzoeken zien dat het niet zo eenvoudig is. Een belangrijkere rol lijkt weggelegd voor je hersenen. Tijdens een gaap verandert namelijk de bloedstroom in je hoofd en koelt je brein een beetje af.
Waarom koelen van het brein belangrijk is
Je hersenen werken het beste binnen een klein temperatuurbereik. Worden ze te warm, dan functioneren ze minder efficiënt. Door te gapen stroomt er kort extra bloed langs je hersenen en adem je frisse lucht in. Dit kan helpen om de temperatuur in balans te brengen. Je hoeft daarvoor niet per se moe te zijn; ook bij spanning, verveling of concentratie kan je brein wat extra afkoeling gebruiken.
Waarom je soms gaapt zonder moe te zijn
Je kent het vast: je zit in een lange vergadering, je bent niet echt slaperig, maar toch begin je te gapen. Of je kijkt iemand aan die gaapt en meteen moet je zelf ook. Dit heeft te maken met de manier waarop je lichaam reageert op prikkels en emoties, niet alleen met vermoeidheid.
Gapen bij verveling of concentratie
Als je je verveelt, krijgt je brein weinig nieuwe informatie. Je wordt minder alert en je hersenactiviteit verandert. Gapen kan dan een soort reset zijn, een poging van je lichaam om je weer wat scherper te maken. Aan de andere kant gaap je soms juist als je je sterk concentreert, bijvoorbeeld voor een examen of een lastig gesprek. Ook dan werkt je brein hard en kan dat kleine beetje afkoeling en extra doorbloeding goed uitkomen.
Waarom gaap je als een ander gaapt
Dat je moet gapen als je iemand anders ziet gapen, heet besmettelijk gapen. Dit komt waarschijnlijk doordat je hersenen automatisch gedrag van anderen spiegelen. Je brein herkent de gezichtsuitdrukking en reageert alsof jij hetzelfde voelt. Dit heeft te maken met inlevingsvermogen en sociale verbondenheid. Je hoeft dus helemaal niet moe te zijn om toch met iemand mee te gapen.
Moet je je zorgen maken om veel gapen
In de meeste gevallen is vaak gapen onschuldig. Het kan te maken hebben met verveling, spanning, verandering van temperatuur of gewoon een gewoonte. Merk je echter dat je de hele dag extreem moe bent, snel in slaap valt of ademhalingsproblemen hebt, dan kan het verstandig zijn om met een arts te praten. Voor de meeste mensen is gapen zonder moe te zijn alleen maar een teken dat het lichaam zichzelf slim probeert te regelen.
